Dioksyny i rak

Dioksyny i rak

DIOKSYNY- RAKOTWÓRCZE SUBSTANCJE W ŻYWNOŚCI

10 lipca 1976r. w pobliżu włoskiej miejscowości Seveso w Lombardii doszło do eksplozji w miejscowej fabryce chemicznej należącej do grupy Roche. Skażeniu substancjami chemicznymi, w tym dioksynami, uległ teren otaczający zakład zamieszkały przez kilkadziesiąt tysięcy osób. W ciągu następnych dni i tygodni mieszkańcy okolic zaczęli zgłaszać chemiczne oparzenia i ciężkie choroby skóry
z objawami ogólnymi. Po dwudziestu latach Roche przyznaje, że wśród osób eksponowanych na dioksyny pojawiły się zachorowania na nowotwory złośliwe. Dotychczas firma wypłaciła tytułem odszkodowania ponad 70 mln franków szwajcarskich, monitorowanie zdrowia mieszkańców Lombardii i stosowne działania pochłonęły 20 mln.

Dioksyny to zbiorcza nazwa setek związków chemiczych z grupy chlorowanych węglowodorów. TCDD (truciznę z Seveso) zalicza się do najgroźniejszych substancji skażających środowisko, jest uznana za super - truciznę (1 000 razy bardziej trująca od cyjanku potasu). Jedna milionowa część grama TCDD zabija świnkę morską. Pozostałe dioksyny zawierające chlor w pozycjach 2, 3, 7 i 8 cząsteczki uznaje się za mniej toksyczne. Wśród pokrewnych związków są furany, polichlorodwufenyle (PCB) i in. Ich stężenia mnoży się przez współczynnik odzwierciedlający ich względne toksyczności, aby podać ogólną zawartość dioksyn i związków pokrewnych
w postaci Ekwiwalentu Toksycznego (TEQ).
Dioksyny powodują powstawanie raka, uszkadzają odporność, niszczą ważne składniki układu hormonalnego - estrogen, testosteron, insulinę, hormony tarczycy. Są odpowiedzialne za częste występowanie endometriozy, raka jądra, raka piersi, wad rozwojowych męskich narządów płciowych, obniżenie liczby plemników i bezpłodność.
W wielu krajach doprowadzono do utrzymywania się dziennego spożycia dioksyn na poziomie jednego - dwóch pikogramów TEQ na kilogram wagi ciała. Jeden pikogram to jedna bilionowa część grama. Dzienne spożycie dioksyn i związków pokrewnych na poziomie 3 - 6 pikograma TEQ na kilogram wagi ciała wiąże się z ryzykiem jednego zachorowania na raka
w zakresie od tysiąca do dziesięciu tysięcy osób narażonych. Jest to najwyższe ryzyko dotyczące populacji generalnej, z wyjątkiem ekspozycji zawodowych. W krajach cywilizowanych za dopuszczalne ryzyko związane z konkretnym czynnikiem rakotwórczym przyjmuje się jedno zachorowanie na raka na milion narażonych na ten czynnik. W Niemczech przyjęto następujące dawki dzienne (w pikogramach na kg wagi ciała): norma prewencyjna - 1, norma dla przeciwdziałania zagrożeniu zdrowia - 1 - 10, norma interwencyjna - 10. Przy przekroczeniu normy prewencyjnej wprowadza się ograniczające emisję szeroko zakrojone programy, a przy przekroczeniu normy interwencyjnej - podejmuje działania doraźne.
Dioksyny powstają podczas rozmaitych procesów spalania, zwłaszcza
w spalarniach odpadów komunalnych, szpitalnych i chemicznych. Ich źródłem są także spaliny ze zużycia benzyny ołowiowej z dodatkiem 1,2-dwuchloretanu i 1,2-dwubromoetanu. Powstają przy odzysku metali, przetapianiu złomu i surowców wtórnych, w odlewnictwie, przemyśle hutniczym. Są niepożądanymi produktami ubocznymi przy wytwarzaniu
i stosowaniu substancji chemicznych zawierających chlor. Źródłem skażenia są też zakłady papiernicze (wybielanie papieru chlorem).
Ogólnie emisję dioksyn w Niemczech Zachodnich szacuje się na 100 - 1 000 g TEQ na rok, 100 - 200 g Szwecji, 1 000 g w Holandi i 4 000 g w Wielkiej Brytanii. W USA - 9 300 g TEQ na rok. Wstępne badania przeprowadzone w Europie Zachodniej i USA wykazały, że średnio odkłada się w glebie
i roślinach 1 nanogram TEQ na metr kwadratowy w ciągu roku
na terenach mało zaludnionych i 2 - 6 nanograma na terenach zamieszkałych.
(1 nanogram to jedna miliardowa część grama).
Dioksyny są obecne w środkach spożywczych głównie pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza zawierających tłuszcz, w tym głównie w mleku krowim i produktach mleczarskich (twarogi, sery, jogurty itp.) Słabo rozpuszczalne
w wodzie pojawiają się w osadach dennych, skąd z mięsem ryb dostają się do organizmu człowieka. Przechodzą do żywności z kartonowych opakowań.
W USA ustalono, że 97% dioksyn dostaje się do organizmu człowieka
z mięsem wołowym, produktami mleczarskimi, mlekiem, drobiem, wieprzowiną, mięsem rybim, jajami. Reszta ulega wchłonięciu głównie drogą oddechową. Dzieci w życiu płodowym oraz karmione piersią pobierają duże ilości dioksyn z organizmu matki, o ile nie chroniła się ona przed spożyciem produktów zawierających dioksyny i substancje pokrewne na wiele lat przed zajściem w ciążę.
Już w 1989r. Ministerstwo Rolnictwa Wielkiej Brytanii podjęło badania mleka na obecność dioksyn, analizując próby pochodzące od krów wypasanych w rejonach uprzemysłowionych (miejskich) i z dala od emisji przemysłowych. Wybrano do badań mleko krowie, ponieważ krowy są wypasane na stosunkowo dużej powierzchni gruntu i każda dioksyna obecna w trawie zjedzonej przez krowy ulega koncentracji w tłuszczu mleka. Mleko
i produkty mleczarskie są bardzo ważnymi środkami spożywczymi z uwagi na wielkość spożycia i wartości odżywcze.
Badania prowadzi się wokół potencjalnych źródeł dioksyn: spalarni odpadów komunalnych, szpitalnych i przemysłu chemicznego, elektrowni spalających węgiel, wysypisk śmieci, hut złomu, wytwórni chlorowanych substancji chemicznych i cementowni. W przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm nie dopuszcza się do obrotu skażonych produktów. Równocześnie podjęto prace nad wyeliminowaniem źródeł skażenia środowiska dioksynami poprzez nałożenie ostrych wymagań sanitarnych na spalarnie odpadów komunalnych. Np. w próbach mleka pobranych w 1995r. z hodowli rejonie Huddersfield stwierdzono podwyższony poziom dioksyn. Największe potencjalne źródło dioksyn w tym czasie stanowiła spalarnia śmieci komunalnych Vine Street. Spalarnia została zamknięta 1. grudnia 1996r., gdyż nie dotrzymywała nowych standardów emisji dioksyn - 1 nanogram TEQ w metrze sześciennym.
Również w innych krajach prowadzi się intensywne badania mające na celu chronę ludzi przed zagrożeniem dioksynami. Dotyczą one m. in. dioksyn i substancji pokrewnych w tłuszczu mleka.
Poniżej przykładowo podano wyniki tych badań w nanogramach (miliardowych częściach grama) TEQ na kilogram tłuszczu mleka:
Wielka Brytania - wypas na terenach nieuprzemysłowionych 1,1 - 1,5
Wielka Brytania - wypas na terenach miejskich i uprzemysłowionych 3,0 - 7,1
Niemcy - wypas na terenach uprzemysłowionych 0,76 - 2,6
Hiszpania - wypas na terenach nieuprzemysłowionych 0,67 - 2,0
Finlandia - butelki szklane 1,2
Hiszpania - butelki szklane. 3,8
Na tle działań podjętych w innych krajach przez władze dbałe o zdrowie publiczne kuriozalnie prezentuje się zapis zawarty w Rozporządzeniu z 17. grudnia 1996r., w którym Rada Ministrów nakłada opłatę w wysokości 92,16 zł (dziewięćdziesięciu dwóch złotych szesnastu groszy) za wprowadzenie do powietrza jednego kilograma (!) dioksyn.

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
z dnia 17 grudnia 1996 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian.
(Dz. U. Nr 154, poz. 747)
Na podstawie art. 86e ust. 1, ust. 2 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. z 1994 r. Nr 49, poz. 196, z 1995 r. Nr 90, poz. 446 oraz z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian (Dz. U. Nr 133, poz. 638, z 1994 r. Nr 51, poz. 203 i Nr 140, poz. 772 oraz z 1995 r. Nr 153, poz. 775) wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 2 w ust. 5 wyrazy "81,86 zł" zastępuje się wyrazami "95,45 zł",
2) załączniki nr 1-4 otrzymują brzmienie określone w załącznikach 1-4 do niniejszego rozporządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.
Prezes Rady Ministrów: W. Cimoszewicz
RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ WPROWADZANYCH DO POWIETRZA OBJĘTYCH OPŁATAMI ORAZ JEDNOSTKOWE STAWKI OPŁAT
Lp. Rodzaje wprowadzanych zanieczyszczeń Jednostkowa stawka w zł za 1 kg
1 Akrylonitryl (aerozol) 184,32
2 Arsen 184,32
3 Azbest 184,32
4 Benzen 184,32
5 Benzo/a/piren 184,32
6 Chlorek winylu (w fazie gazowej) 184,32
15 Dioksyny 92,16
22 Polichlorowane bifenyle 92,16
41 Węglowodory pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne 0,73

Autor: źródło: www.halat.pl

Brak komentarzy.

Zostaw komentarz